W trakcie zwiedzania miasta można wydatnie rozszerzyć wiedzę na temat historii Chełma i ziemi chełmskiej odwiedzając MUZEUM ZIEMI CHEŁMSKIEJ. Ta zasłużona placówka wywodzi swoją historię od Muzeum Ziemi Chełmskiej, powstałego w 1919 r. przy Gimnazjum Państwowym im. Stefana Czarnieckiego z inicjatywy dyrektora tej placówki i zasłużonego działacza społecznego Wiktora Ambroziewicza. Podstawą zbiorów powołanej za zgodą władz państwowych placówki były ocalałe eksponaty funkcjonującego od 1879 r. rosyjskiego Muzeum Cerkiewno-Archeologicznego, instytucji powołanej w celach rusyfikacji ziemi chełmskiej, bowiem gromadzone w nim materiały miały udowodnić odwieczny związek Chełma z Rusią i prawosławiem. Formalnie Muzeum podlegało Prawosławnemu Bractwu Bogurodzicy, kierowanemu przez znanego z antypolskiej postawy biskupa Eulogiusza.
Po wybuchu I wojny światowej i ewakuacji rosyjskich instytucji, Muzeum uległo likwidacji, a większość eksponatów wywiezione w głąb Rosji. Działającym w okresie międzywojennym Muzeum Ziemi Chełmskiej opiekowali się głównie nauczyciele. Szczególne zasługi w porządkowaniu i gromadzeniu zbiorów obok Wiktora Ambroziewicza wnieśli: Jadwiga Graff-Chrząszczęwska, Jadwiga Jędrzejewska-Sowińska, Kazimierz Janczykowski i Marian Jumborski. Dzięki ich zaangażowaniu zgromadzono bogate zbiory eksponatów archeologicznych, historycznych, etnograficznych i przyrodniczych.
Najcenniejszym zabytkiem był grób neolityczny, odkryty w 1934 r. w Poniatówce, miejscowości w okolicach Wojsławic. Niestety większość zbiorów została rozgrabiona lub zniszczona w okresie II wojny światowej. Po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do odbudowy Muzeum, które początkowo funkcjonowało w ramach dawnych struktur organizacyjnych. W 1949 r. placówka została upaństwowiona. Organizatorem i kustoszem nowego Muzeum został Kazimierz Janczykowski. Początkowo obiekt funkcjonował jako oddział Muzeum Okręgowego w Lublinie, jednak po utworzeniu województwa chełmskiego, został samodzielnym Muzeum Okręgowym. Po reformie administracyjnej w 1999 r. nosiło nazwę Muzeum Chełmskie. Od roku 2009 funkcjonuje pod nazwą Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza jako Samorządowa Instytucja Kultury Miasta Chełm.
Obok przekształceń instytucjonalnych, Muzeum w okresie powojennym gromadziło coraz bardziej liczne zbiory. Na potrzeby magazynowania i eksponowania nowych nabytków placówce przekazano kilka budynków na terenie miasta.
Zbiory Muzeum obejmują ponad 20 tysięcy eksponatów podzielonych na działy merytoryczne mieszczące się w czterech budynkach. Niezwykle interesująca jest kolekcja numizmatów a także polskiego malarstwa portretowego z XIX wieku. To głównie portrety osób związanych z ziemią chełmską.
Ważnym i chętnie oglądanym działem jest etnografia, prezentująca m.in. wyroby rzemiosła artystycznego twórców regionu chełmskiego.
W ramach Muzeum Ziemi Chełmskiej funkcjonuje GALERIA 72, gromadząca nowoczesne malarstwo konstruktywistyczne, operujące wyrafinowaną metaforą i abstrakcją geometryczną. Zbiory chełmskie z zakresu tej hermetycznej i wyjątkowej sztuki należą do największych w Europie.
Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza
ul. Lubelska 55
tel. 82 565 26 93, fax. 82 564 05 70
e-mail: biuro@mzch.pl
www.mzch.pl
Dział Historii i Przyrody – budynek przy ulicy Lubelskiej 57
(dawny zespół kamieniczek mieszczańskich z połowy XIX wieku)
tel. 82 565-05-70
wystawy stałe: historyczna, przyrodnicza.
Dział Sztuki Współczesnej i Galeria 72, dyrekcja – budynek przy ulicy Lubelskiej 55
(dawne Kolegium Pijarów z I połowy XVIII w.) –
tel. 82 565-26-93
wystawa stała: sztuki współczesnej oraz wystawy czasowe.
Dział Sztuki Ziemi Chełmskiej – budynek przy ulicy Świętego Mikołaja 4
(dawny kościół unicki p.w. św. Mikołaja)
tel. 82 564-02-12.
wystawy czasowe: sztuki dawnej, sala koncertowa.
Dział Archeologii i Etnografii – budynek przy ulicy Lubelskiej 56a
(dawna drukarnia „Zwierciadło”) –
tel. 82 564-01-01
wystawy czasowe: archeologiczne i etnograficzne.
Godziny otwarcia muzeum dla zwiedzających
poniedziałek: nieczynne
wtorek – piątek: 10.00 – 16.00
sobota – niedziela: 12.00 – 16.00
Więcej informacji o wystawach>>