Pomniki przyrody

Wśród pomników przyrody okolic Chełma przeważają pojedyncze drzewa lub grupy drzew. Do najokazalszych należy dąb szypułkowy „Bolko” w Hniszowie, który został objęty ochroną pomnikową w 1959 r. Drzewo znajduje się na obszarze dawnego parku podworskiego i jego wiek jest szacowany na 700 lat. Według ostatnio przeprowadzonych pomiarów posiada obwód 874 cm oraz wysokość ok. 30 metrów. Piękna rozłożysta i regularna korona sprawia, że ten największy dąb na Lubelszczyźnie należy do najpiękniejszych drzew na terenie Polski. Wśród pozostałych pomnikowych drzew przeważają jesiony wyniosłe (Chełm, Świerże, Skryhiczyn, Siedliszcze, Sielec, Hniszów, Kulik, Chojno Nowe oraz Kol. Pobołowice). Szczególnie ciekawy jest obiekt tego rodzaju znajdujący się na Górce Chełmskiej, reprezentujący rzadką odmianę jednolistną. O ile powszechnie wysadzane jesiony wyniosłe mają liście złożone, składające się z kilku par blaszek liściowych i blaszki szczytowej,to odmiana jednolistna zachowuje tylko blaszkę szczytową i tylko jedną z par blaszek liściowych. Dzięki temu liście są duże i silnie powcinane. Wśród szczególnie ciekawych drzew można wymienić dwa obiekty pochodzące z Chin. Są to znajdujące się w Chełmie miłorząb dwuklapowy i ajlant gruczołowaty. Pierwszy, zwany również miłorzębem chińskim, jest drzewem dorastającym do 40 m wysokości, o bardzo charakterystycznych wachlarzowatych liściach. Do Europy dotarł jako ozdobne drzewo parkowe w XVIII w. Gatunek ten jest reliktem i endemitem, stanowiącym ogniwo łączące paprotniki z roślinami nagozalążkowymi, występującym na Ziemi od 1250 milionów lat, który przetrwał jedynie dzięki opiece człowieka. Chełmski miłorząb liczy ok. 150 lat i jest jednym z najbardziej okazałych na Lubelszczyźnie. Natomiast ajlant gruczołowaty, zwany również bożodrzewem jest szybko rosnącym drzewem, którego przyrosty roczne mogą nawet sięgać do 2 m. Posiada złożone skrętoległe liście o długości do 60 cm i oryginalne owoce. Do Europy gatunek również dotarł w XVIII w. Z innych obiektów warto wymienić: Iglicznię trójcierniową (Chełm, Hniszów), zwana również trójiglicznią, drzewo liściaste pochodzące z Ameryki Północnej, osiągające wysokość 30 m i uzbrojone w malownicze ciernie; Orzech czarny (Kanie), również pochodzący z Ameryki Północnej, osiągający wysokość 50 m;Tulipanowiec amerykański (Kanie, Poniatówka), drzewo liściaste z Ameryki Północnej, osiągające wysokość do 60 m i posiadające malownicze kwiaty o wyglądzie tulipanów; Kasztan jadalny (Poniatówka), drzewo z rejonu Morza Śródziemnego, osiągające wysokość do 30 m i posiadające owoce w kolczastych kulistych okrywach; Białodrzew (Husynne, Chylin Wielki) zwany również topolą białą, występujący na obszarze Europy, Azji Zachodniej i Syberii, osiąga wysokość do 35 metrów i posiada charakterystyczne pędy i liście o filcowatym owłosieniu; Klon srebrzysty (Kanie) pochodzący z Ameryki Północnej, osiąga do 35 m wysokości i posiada malownicze liście z wystrzępionymi końcówkami i srebrzystobiałymi spodami. Wśród pozostałych pomników przyrody występują: nisze źródłowe (Buśno, Kol. Nowosiółki, Majdan Nowy, Kol. Wojsławice), płaty roślinności kserotermicznej (Chełm – Las Borek, Kumów), stanowisko groszku wschodniokarpackiego (leśnictwo Góry), aleja lipowa (Turka), zbiorowisko torfowisko-leśne „Wolawce” (Haliczany), głazy narzutowe (Rejowiec Fabryczny, Puszki, Sawin, Malinówka) oraz stanowiska roślinności stepowej („Wisienka stepowa”- Buśno, „Kamieniołom” – Teresin). Szczególne walory posiadają „Dziewicza Góra”  leżąca na północny zachód od Chełma w miejscowości Horodyszcze.